Resultaten uit het verleden...

Onlangs werd, vanuit het secretariaat van een monumentencommissie, mijn email inbox overstelpt met rapporten waarin het economische voordeel van historisch erfgoed in onze steden werd aangetoond. Onomstotelijk wordt bewezen dat historisch erfgoed van steden, gebouwen en landschappen profijt oplevert omdat het bijvoorbeeld toeristen en ook hoogopgeleide bewoners aantrekt, die consumeren en geld in het laatje brengen. Heel boeiend, nuttig en nodig deze rapporten.

Maar ook een teken aan de wand: vast geen toeval in deze tijd van bezuinigingen op alles wat van waarde en weerloos is. Alsof het belang van het behouden van historisch erfgoed niet evident is. Blijkbaar is het nodig op deze manier alles uit de kast te trekken om erfgoed te beschermen.Te beschermen tegen de opportunisten die alles alleen in termen van economisch voordeel beschouwen, en zaken die geen economisch voordeel bieden om die reden als ongewenst bestempelen. Daar zit het risico in dat de strijd verloren is zodra een econoom uit het ‘vijandelijke kamp’ bewijst dat sloop / nieuwbouw toch voordeliger is. Economisch dan.
Het is/blijft dus van groot belang van erfgoed de intrinsieke waarde, de waarde voor ons welzijn, voor de goede ontwikkeling van onze maatschappij, voor onze psyche, en voor de kwaliteit van ons leven te benadrukken (en noem er nog een paar).

Zonder geschiedenis geen vooruitgang, dunkt me. En zonder vooruitgang geen geschiedenis. De vraag is hoe geschiedenis en vooruitgang te combineren. Dat is ook de kwestie in stedenbouw en architectuur. Want we willen wel genieten van oude steden, gebouwen, landschappen, maar dan liefst massaal en met de auto. Op kleinere schaal: we willen in een mooi 17e eeuws huis wonen of werken, maar dan wel met elektrisch licht, met airconditioning, modern sanitair en andere gemakken. Daar is niks mis mee, in tegendeel. Want erfgoed dat niet gebruikt kan worden sterft toch een stille dood. Wel zitten er principiële ontwerpvragen aan. De vraag naar authenticiteit. Hoe je oud en eigentijds combineert. Het verschil tussen inspiratie en imitatie. Het aangename contrast in plaats van de storende confrontatie. De dynamiek van onze steden wordt zichtbaar door ingenieuze fraaie nieuwe ingrediënten binnen de historische context, niet door eliminatie van de historische context. Ruimte bieden voor de creatie van de monumenten van de toekomst in plaats van bloedeloos na-apen en aanpassen.

De auteurs van die stapel artikelen kwam aan deze kwestie niet of nauwelijks toe. Logisch, eerst redden wat er te redden valt. Gelukkig is in deze slappe tijd ook de sloopwoede wat geluwd, dus er is tijd om na te denken. Maar straks als de bouw als motor van de economie weer gaat draaien is het alle hens aan dek, en moeten ook ontwerpers op verantwoorde manier met erfgoed aan de slag. En geen gehoor geven aan de roep om de boel op gang te krijgen met relatief makkelijke projecten. De keuze: renoveren en herbestemmen, of slopen en nieuwbouwen is juist dan actueel. Kunnen we erop rekenen dat al die bouwers, ontwikkelaars en architecten die nu zo enthousiast zijn over transformatie en herbestemmen dat straks ook nog zijn?
Hoe dan ook, er moet zowel financieel als creatief geïnvesteerd worden in de toekomst van ons verleden. En hier geldt, dat rendement van dat verleden wel garantie biedt voor de toekomst.

artikelen:
‘Cultureel erfgoed op waarde geschat’ door Platform 31 cs
‘Cultuurbehoud loont’ door Projectbureau Belvedere
‘Eigen haard is goud waard’ door Tom Bade en Gerben Smid
‘Territoriaal kapitaal’ door Joks Jansen in Vitruvius, nr 31, oktober 2012
‘Historische buitenplaatsen in stand houden loont’ door Witteveen en Bos
‘Erfgoed in Winterswijk, een andere weg’ door triple E

Uw reactie plaatsen:

Naam

E-mail

Reactie

Bent u een mens?