Venetië - wanneer is de laatste Biënnale?
Blog - 15 mei 2019Heel de culturele elite stapt weer in het vliegtuig voor een paar daagjes Venetië. Om zelfgenoegzaam en onbezorgd van cultuur te genieten? Of om op de Biënnale het geweten te kwellen? Want de kunstenaars hebben het over thema’s als duurzaamheid en ondergang.* Echt Venetiaanse thema’s zou je denken. Sinds Thomas Mann’s roman ‘Der Tod in Venedig’ zijn schoonheid en vergankelijkheid in en van Venetië onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar wat is nou nog nut en betekenis van deze biënnale? Moet die eigenlijk nog wel gehouden worden? Venetië is er niet mee gediend. Elke bezoeker draagt eerder zijn steentje bij aan de ondergang van de stad. Maar hoewel kunstenaars vaak best ver durven te gaan - de Biënnale die er niet is, dat gaat blijkbaar nog wat te ver.
Paradox
De Biënnale staat bol van de wrange paradoxen: kunstenaars die zich zorgen maken over het lot van de wereld, getuige de werken die direct of indirect het klimaatprobleem agenderen. Dat doen ze dan uitgerekend in Venetië: de prachtige stad, met zijn waanzinnige concentratie van kunstschatten, die steeds sneller onder het stijgende water verdwijnt. En die bezwijkt onder zijn bezoekers: vooral dagjesmensen die zich enkele uren aan schoonheid en geschiedenis mogen vergapen, terwijl zij te weinig aan de economie van de stad bijdragen om het behoud en herstel te bekostigen. Zij moeten nu € 3 toegang betalen voor het betreden van de openbare ruimte. Hoe meer dit de stad oplevert hoe slechter het eigenlijk is. Want alleen bij extreem hoge bezoekersaantallen komt er een substantieel bedrag binnen. En dat is alsnog een druppel op de gloeiende plaat. Los van de principiële vraag naar de implicaties van een toegangsprijs voor de openbare ruimte van de stad is het een symbolisch bedrag, vergelijkbaar met de laffe vliegtax die Nederland wil invoeren. Waarom niet gewoon de schade betalen die je veroorzaakt?
Ook de bezoekers van de biënnale, kapitaalkrachtiger dan de gemiddelde toerist wellicht, doen meer kwaad dan goed. Zij verblijven iets langer, boeken een hotel, gaan lekker uit eten en betalen dus wat toeristenbelasting. Maar hun vliegreis schaadt het milieu en is mede-veroorzaker van de ondergang van de stad.
Schoonheid en bedreiging van de stad
Zowel de schoonheid als het voortbestaan hangen samen met de geïsoleerde ligging in het water van de lagune. De stad was nog zo gaaf doordat auto’s er niet konden komen. En ook het huidige, in principe (los van de drukte) nog steeds aangename, verblijfsklimaat heeft daar veel, zo niet alles aan te danken. Maar het water is ook de grote bedreiging van het erfgoed. Dit is een van de plekken waar de stijging van de zeespiegel het meest pijnlijk zichtbaar wordt.
Venetië, zo het symbool, ‘pars pro toto’ van de onmacht van de menselijke soort en in het bijzonder van de westerse cultuur om zichzelf te redden door drastisch te matigen. Zouden de biënnale-bezoekers door die kunstwerken het licht zien en beseffen dat ze dat toch niet over hun kant kunnen laten gaan? En zijn zij inderdaad die elite of die voorhoede die iets voor elkaar kan krijgen? Misschien zijn we met zijn allen uiteindelijk niet in staat de wereld of de mensheid te behoeden voor de ondergang, maar dan kunnen we toch ten minste alles op alles zetten om Venetië te redden.
Een virtuele biënnale?
Want net als voor het redden van de wereld geldt voor Venetië: de techniek is er en het geld kan er best komen. Het ontbreekt alleen aan (politieke) wil. De Venetiaanse Biënnale legt daar nog eens een vergrootglas op. Daarom is het beter niet te gaan. Daarom zou het zo’n mooi gebaar zijn om een Biënnale te organiseren die alleen virtueel bestaat - waarvoor je dus niet ‘fysiek’ naar Venetië hoeft. Wel koop je een toegangskaartje waarvan de opbrengst ten goede komt aan de redding van Venetië. De Biënnale is dood, lang leve Venetië
*) Zie NRC: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/10/hoe-te-ontsnappen-aan-het-antropoceen-a3959852
Bronnen afbeeldingen:
Cruiseschip in venetië: © Ian Pudsey
| https://www.panoramio.com/photo/79110795
Belgisch Paviljoen © Thierry Geoffroy
| https://www.flickr.com/photos/emergencyrooms/5945597674/in/set-72157632536485278/
Poster Biënnale Venetië 2010 © Augusto Cezanne
| https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1910_Biennale_Venice_Poster.png
Foto drukte in venetië © Adrie Dietvorst
| https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Venetie_recreatiedruk_2000.jpg
Foto's San Marco plein onder water © MDB
 nog steeds aangename, verblijfsklimaat heeft daar veel, zo niet alles aan te danken. Maar het water is ook de grote bedreiging van het erfgoed. Dit is een van de plekken waar de stijging van de zeespiegel het meest pijnlijk zichtbaar wordt.</p>
<p>Venetië, zo het symbool, ‘pars pro toto’ van de onmacht van de menselijke soort en in het bijzonder van de westerse cultuur om zichzelf te redden door drastisch te matigen. Zouden de biënnale-bezoekers door die kunstwerken het licht zien en beseffen dat ze dat toch niet over hun kant kunnen laten gaan? En zijn zij inderdaad die elite of die voorhoede die iets voor elkaar kan krijgen? Misschien zijn we met zijn allen uiteindelijk niet in staat de wereld of de mensheid te behoeden voor de ondergang, maar dan kunnen we toch ten minste alles op alles zetten om Venetië te redden.<br /><br /><strong>Een virtuele biënnale?</strong><br />Want net als voor het redden van de wereld geldt voor Venetië: de techniek is er en het geld kan er best komen. Het ontbreekt alleen aan (politieke) wil. De Venetiaanse Biënnale legt daar nog eens een vergrootglas op. Daarom is het beter niet te gaan. Daarom zou het zo’n mooi gebaar zijn om een Biënnale te organiseren die alleen virtueel bestaat - waarvoor je dus niet ‘fysiek’ naar Venetië hoeft. Wel koop je een toegangskaartje waarvan de opbrengst ten goede komt aan de redding van Venetië. De Biënnale is dood, lang leve Venetië</p>
<p> </p>
<p>*) Zie NRC: <a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/10/hoe-te-ontsnappen-aan-het-antropoceen-a3959852">https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/10/hoe-te-ontsnappen-aan-het-antropoceen-a3959852</a></p>
<p> </p>
<p><sub>Bronnen afbeeldingen:</sub><br /><sub>Cruiseschip in venetië: © Ian Pudsey </sub><br /><sub>| <a href="https://www.panoramio.com/photo/79110795">https://www.panoramio.com/photo/79110795</a></sub><br /><sub>Belgisch Paviljoen © Thierry Geoffroy </sub><br /><sub>| <a href="https://www.flickr.com/photos/emergencyrooms/5945597674/in/set-72157632536485278/">https://www.flickr.com/photos/emergencyrooms/5945597674/in/set-72157632536485278/</a> </sub><br /><sub>Poster Biënnale Venetië 2010 © Augusto Cezanne </sub><br /><sub>| <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1910_Biennale_Venice_Poster.png">https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1910_Biennale_Venice_Poster.png<br /></a>Foto drukte in venetië © Adrie Dietvorst </sub><br /><sub>| <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Venetie_recreatiedruk_2000.jpg">https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Venetie_recreatiedruk_2000.jpg</a></sub><br /><sub>Foto's San Marco plein onder water © MDB</sub></p>
<p><sub> </sub></p>){kind=link}
Sibylle Kalfsbeek plaatste deze reactie om 03 juni, 2019
Goed zo Mattijs met gestrekte been erin. Ik ben helemaal met je eens. Maar de B is ook een fysieke ontmoetingsplek voor iedereen en dat laat zich lastig online realiseren. Waarom geen geen stad aanwijzen? Eentje die wat aandacht goed kan gebruiken, die nog ruimte heeft en waar je (alleen maar) met de trein kunt komen? hartelijke groet Sibylle PS ik ga hem delen..........
Carry Rosenblatt plaatste deze reactie om 03 juni, 2019
Na dat cruiseschip is het nog meer in your face, hier kan niemand meer omheen! Helemaal met je eens, Matthijs!