GEHEIM: Rijk komt over de brug naar Rotterdam
Blog - 16 januari 2019
Het is een schimmig plattegrondje van Rotterdam in de NRC. Om te beginnen paste Rotterdam blijkbaar niet in het vierkantje. Het kan aan de graficus liggen die de krant heeft opgemaakt, maar alleen het oostelijke deel van de stad staat erop. En van de bestaande oeververbindingen ontbreken de Willemsbrug en de Erasmusbrug. Ook de metrotunnel en de spoortunnel staan er niet op. De meer westelijk gelegen Maastunnel, de Beneluxtunnel en de Blankenbergtunnel in aanbouw vallen buiten het kader. Wat zegt dat?
Het bijbehorende artikel in NRC gaat over de vier grote steden die geheimzinnige besprekingen voeren met de minister-president over hun bereikbaarheidsproblemen, mogelijke oplossingen en het daarvoor benodigde geld. Opvallend is dat Amsterdam, Den Haag en Utrecht streven naar nieuwe railverbindingen om het groeiende woon-werkverkeer in de toekomst efficiënt te kunnen verwerken. Rotterdam wil, aldus kaart en tekst, met een nieuwe brug of tunnel het bestaande metronet ‘ontlasten’.
De metro ontlasten?
Er klopt iets niet. Het verhaal is incompleet, of de wereld op zijn kop. De metro ontlasten door een nieuwe autoverbinding? Mensen uit de metro halen en in de auto helpen? Het is een verkeerd geformuleerd idee en het zal zo niet werken. Als het anders is moet Rotterdam beter communiceren.
Het incomplete kaartje geeft te denken: gaat het hier wel over het belang van Rotterdam? Het zou kunnen dat de drukte op en rond de Brienenoordbrug deels wordt veroorzaakt door de op- en afritten die de stad ontsluiten. Het zou kunnen dat er ook lokaal verkeer over de brug rijdt. Maar de A16 is een Rijksweg en het knelpunt Brienenoordbrug is een landelijk probleem dat met rijksgeld moet worden aangepakt.
De verbindingen over de Maas in de stad zijn, naast de metrotunnel en de treintunnel, de Willemsbrug, de Erasmusbrug en in zekere mate de Maastunnel die nu wordt opgeknapt. De capaciteitsproblemen van de bruggen worden deels veroorzaakt door autoverkeer dat daar niet thuishoort omdat het eigenlijk doorgaand, regionaal verkeer is. Maatregelen als het beperken van de autoverkeer op de Coolsingel zullen helpen in combinatie met een duidelijke routering.
Bereikbaarheid zonder auto
Maar vooral maatregelen die voor prima bereikbaarheid zonder auto zorgen zullen helpen de stedelijke mobiliteit te verbeteren. Bestaande zitplaatsen in de bestaande metro vrijmaken door meer ruimte op autowegen en -bruggen te maken is precies wat niet moet gebeuren. Mensen uit de metro de auto in helpen. Want we weten dat de autowegen opnieuw vol zullen raken. En dan is er dus niets bereikt ter verbetering van de lokale mobiliteit in de stad.
Die gaat, per definitie, over relatief korte afstanden in gebieden met een hoge dichtheid aan functies, bebouwing en verkeer, waarvoor de auto dus niet geschikt is.
Stadsvriendelijke mobiliteit
Richt dan ook de openbare ruimte minder voor auto’s in en meer/beter voor stadsvriendelijke vervoermiddelen zoals de tram, de fiets en de voetganger. En wat die extra oeververbinding betreft, begin eens met een schipbrug op de plek van de oude Willemsbrug: koppel de Oude Haven (opnieuw) via de van der Takstraat op het Noordereiland direct aan de Kop van Zuid. Voor langzaam verkeer. Kost bijna niks. Wel eerst aan de noordzijde een mooie aantrekkelijke voetgangersroute ontwerpen. Het grote geld kan dan naar noodzakelijke verbeteringen aan het stedelijke en stadsgewestelijke railvervoer. Bijvoorbeeld aan de implementatie van een metrolijn op locaties die ruimte bieden voor de tienduizenden woningen die Rotterdam nodig heeft cq locaties aan bestaande lijnen geschikt maken voor deze verdichting. Als het geld geoormerkt is voor een nieuwe oeververbinding, vraag je dan wel goed af welk doel daarmee gediend precies gediend is.
Regionaal ov-netwerk
Het mag gezegd worden: Rotterdam heeft de afgelopen periode wel gestaag doorgebouwd aan het metronetwerk en de aansluiting daarvan op Randstadrail. Met stukken nieuw spoor en nieuwe stations, met vervanging van trein door metro (Hofpleinlijn) en met de nodige tegenvallers (Hoekse lijn). Het is goed dat ruim over de gemeentegrenzen heen wordt gekeken bij dit netwerk. We hebben het niet alleen over de stad of de gemeente, maar over de agglomeratie Groot-Rotterdam of over de zuidvleugel van de Randstad. Maar dat netwerk is lang niet af. De ontsluiting van een paar noordoostelijke stadswijken met OV is matig, bijvoorbeeld het Oude Noorden en Hillegersberg, en in het verlengde daarvan grote delen van de aangrenzende volgebouwde gemeente Lansingerland. En wat te denken van Krimpen aan de IJssel. Ten zuiden van de Maas liggen tal van grote woongebieden waar railvervoer matig of afwezig is, afgezien van een trammetje hier of daar: Beverwaard, Slikkerveer, Ridderkerk. Maar ook de helft van IJsselmonde en Barendrecht liggen buiten bereik van railvervoer. En in naburige plaatsen, waar overigens vroeger allemaal tramlijntjes waren, is geen spoor te bekennen, maar wel worden overal lustig woningen gebouwd. Denk aan Alblasserdam, Papendrecht, HIA, Hellevoetsluis en Numansdorp. Daar wonen al die mensen die zeggen geen andere keus te hebben dan ’s ochtends aan te sluiten in de file op de A16, A29 of een andere autoweg.
De twee geschetste opties
Terug nog maar even naar dat vage kaartje. Dat behoeft op zijn minst toelichting. Hoe staat de gemeente erin? Een nieuwe brug van de Esch naar Feyenoord kan interessante gebieden koppelen: de als een enclave tegen de snelweg gepakte campus van de Erasmus Universiteit krijgt opeens een link naar Zuid, waar niet alleen een megabioscoop is maar ook om de week Feyenoord de sterren van de hemel speelt in een nieuw stadion, waaromheen duizenden woningen worden gebouwd. Maar aan welke (nieuwe) stedelijke railverbinding dit vast zit is nog niet duidelijk. De meest oostelijke suggestie, ver buiten de Rotterdamse gemeentegrens lijkt wel heel erg van niks naar nergens te lopen. Maar als je goed op Google maps kijkt ontdek je de A38 die vanaf Knooppunt Ridderkerk naar Bolnes loopt. Nooit eerder gezien, ik geef het eerlijk toe. Maak je daar een brug, dan is de A38 direct verbonden met autosloperij ‘De Zaag’ aan de overkant van de Nieuwe Maas! Mijn voorstel zou zijn de weg daar dan te laten eindigen.
*Foto van de van Brienenoordbrug is afkomstig van een artikel van Algemeen Dagblad